Zmiany zachodzące na światowym rynku ubezpieczeń, zmiany technik zarządzania ryzykiem, standardów rachunkowości, procesy globalizacyjne, rozwój instrumentów finansowych oraz zmiany jakie zachodzą w prawodawstwie UE spowodowały, iż funkcjonujące od lat w krajach członkowskich Unii Europejskiej przepisy w zakresie wypłacalności zakładów ubezpieczeń przestały odpowiadać nowym wyzwaniom, jakie stanęły przed organami nadzorów w zakresie ochrony interesów podmiotów i osób ubezpieczonych. Konieczne stało się zatem przeprowadzenie reformy dotychczas obowiązującego systemu mającej na celu stworzenie systemu wypłacalności uwzględniającego profil ryzyka, na jakie narażone są zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji w związku z prowadzoną przez nie działalnością. Reformę przeprowadzono w ramach projektu określanego jako „Wypłacalność II”. Wskutek kilkunastoletnich prac w UE uchwalono i opublikowano nową dyrektywę, rozporządzenie delegowane i szereg rozporządzeń wykonawczych do tej dyrektywy o ostatecznym terminie zastosowania od 1 stycznia 2016 r. W Polsce dokonano transpozycji dyrektywy za pomocą ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Natomiast rozporządzenia delegowane i wykonawcze mają skutek bezpośredni, bez konieczności transpozycji do prawa krajowego.

Do najważniejszych elementów nowego systemu należą: zmiana zasad obliczania wymogów kapitałowych, zmiana zasad wyceny aktywów i zobowiązań, wzrost znaczenia wymogów jakościowych, wprowadzenie szerokiego zakresu informacji ujawnianych publicznie zarówno przez podmioty działające na rynku, jak i organ nadzoru oraz zasadnicza zmiana podejścia do nadzoru grupowego. Dyrektywa w istotny sposób wpływa nie tylko na podmioty rynku ubezpieczeniowego, ale również wprowadza znaczną modyfikację metod i standardów sprawowania nadzoru nad tym rynkiem, wprowadzając m.in. nową, jednolitą w całej UE sprawozdawczość.

Wymogi kapitałowe według nowych zasad są powiązane z ryzykiem jakie ponosi zakład ubezpieczeń/reasekuracji. W przypadku obliczania kapitałowego wymogu wypłacalności (SCR), uwzględnia się nie tylko ubezpieczeniową stronę działalności (jak to miało miejsce w systemie Wypłacalność I), ale również inwestycyjną (ryzyko rynkowe i kredytowe), a także bufor kapitałowy na ewentualne zdarzenia operacyjne. Dodatkowo, wprowadzono możliwość obliczania wymogu SCR za pomocą modeli wewnętrznych, zbudowanych przez zakłady i zatwierdzanych przez organ nadzoru w drodze decyzji.
W ocenie nadzorczej znacząco wzrosła rola elementów jakościowych, które obejmują ocenę systemu zarządzania, w tym zarządzanie kapitałem oraz różnych aspektów profilu ryzyka. Niektóre z tych kwestii były już wcześniej oceniane przez UKNF w ramach oceny BION. Nowym, istotnym elementem jest własna ocena ryzyka i wypłacalności (ORSA). W ocenie tej zakłady ubezpieczeń/reasekuracji zobowiązane są do przedstawienia własnego spojrzenia na ryzyko, a także perspektyw spełnienia wymogów regulacyjnych w horyzoncie dłuższym niż jeden rok (dla którego obliczane są regulacyjne wymogi kapitałowe).

Ważny, nowy element stanowi także wymóg publicznego ujawniania bardzo szerokiego zakresu informacji przez zakłady ubezpieczeń/reasekuracji. Ma to służyć przejrzystości i zapewnieniu równego dostępu do informacji. Wymóg ten odnosi się również do organu nadzoru, który w szerszym zakresie niż do tej pory musi ujawniać m.in. informacje nt. procesu nadzoru, jego cele, funkcje i działania, a także zagregowane dane statystyczne.

Gruntownej zmianie uległy również zasady sprawowania nadzoru grupowego, który przeszedł od koncepcji, zgodnie z którą grupa była traktowana jako zbiór pojedynczych podmiotów, do koncepcji grupy będącej jednym podmiotem. Widoczne jest to m.in. w sposobie obliczania wypłacalności grupy, wprowadzeniu sprawozdawczości dla grup i podziale kompetencji między grupowym organem nadzoru a organami nadzoru państw, w których siedziby mają jednostki zależne lub powiązane. Ponadto, bardziej sformalizowano działanie kolegiów nadzorczych.
Warto zauważyć, że wzrost roli elementów jakościowych powodujący większą subiektywność oceny nadzorczej, jak również zmiana koncepcji nadzoru grupowego, w powiązaniu z celem jakim są jednakowe zasady działania dla wszystkich podmiotów w całej UE, stworzyły konieczność podjęcia działań ujednolicających praktyki nadzorcze we wszystkich państwach UE. Elementami służącymi realizacji tego zagadnienia jest tworzony pod auspicjami EIOPA podręcznik sprawowania nadzoru, ścisła współpraca pomiędzy organami nadzoru w grupach roboczych EIOPA, wytyczne EIOPA, a także przesyłanie danych otrzymanych w ramach sprawozdawczości wg Wypłacalności II do EIOPA.

Zrównoważony rozwój (sustainable finance) a Wypłacalność II 

Nowe prawodawstwo unijne dotyczące finansowania zrównoważonego rozwoju (zob. sekcja „Finansowanie zrównoważonego rozwoju”) dotyczy także podmiotów sektora ubezpieczeniowego. Od marca 2021 r. zakłady ubezpieczeń oferujące ubezpieczeniowe produkty inwestycyjne i doradcy finansowi świadczący usługi doradztwa ubezpieczeniowego zobowiązani są do ujawnień określonych w tzw. rozporządzeniu SFDR (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (Dz. Urz. UE L 317 z 9.12.2019 r., str. 1-16), Sustainable Finance Disclosure Regulation). Od sierpnia 2021 r. obowiązuje też znowelizowane rozporządzenie delegowane do dyrektywy Wypłacalność II (rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/35 z dnia 10 października 2014 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II), Dz.U. L 12 z 17.1.2015, s. 1)) ustanawiające wobec zakładów ubezpieczeń określone obowiązki, m.in. związane z uwzględnianiem w zarządzaniu ryzykiem przez zakład ubezpieczeń ryzyk dla zrównoważonego rozwoju. Niektórych podmiotów rynku ubezpieczeniowego dotyczyć będzie też znowelizowana dyrektywa NFRD i ujawnienia taksonomiczne. 

• Historia i założenia projektu Wypłacalność II

• Procedura ustawodawcza

• Trzy poziomy regulacji Wypłacalność II 
  

•  Ujawnienia organu nadzoru zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2015/2451 z dnia 2 grudnia 2015 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do wzorów formularzy i struktury na potrzeby ujawniania konkretnych informacji przez organy nadzoru zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE (w tym m.in.: przepisy prawne i wytyczne, podstawowe kryteria, metody i narzędzia stosowane w procesie nadzoru, zagregowane dane statystyczne dotyczące głównych aspektów stosowania nadzoru ostrożnościowego)

• Procesy przedaplikacyjne i aplikacyjne modeli wewnętrznych

• Archiwum

Kontakt