Rafał Mikusiński, Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego (KNF)

Crowdfunding miał być dodatkowym zastrzykiem energii dla rynku kapitałowego poprzez pozyskanie kapitału dla mniejszych przedsięwzięć, w mniej sformalizowany sposób. Tak zwana ustawa crowdfundingowa obowiązuje już od roku. To w jaki sposób funkcjonuje i w jakim momencie znajduje się rynek, skłania nadzór do podzielenia się refleksjami w tym zakresie.

Jak obecnie wygląda skala tego rynku? 

W 2022 roku w ramach tzw. crowdfundingu udziałowego pozyskano 17,3 mln zł. W I kwartale 2023 roku było to 7,4 mln zł, a w drugim kwartale br. pozyskano jedynie 0,9 mln zł¹. Nie są to kwoty, które mogą dać wystarczający impuls dla rozwoju rynku kapitałowego. 

Dla nadzoru, który dba o to, żeby rynek funkcjonował prawidłowo, ważny jest nie tylko rozmiar tego rynku, ale przede wszystkim jakość usług świadczonych przez platformy crowdfundingowe. Równie istotna jest transparentność i wiarygodność firm pozyskujących kapitał w ten sposób.

Okres przejściowy

Do 10 listopada 2023 roku obowiązuje jeszcze tzw. okres przejściowy. Do tego czasu obecne na rynku platformy nie potrzebują zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Oznacza to przede wszystkim, że nie mają one obowiązku stosowania wymogów prawa regulujących ten rynek. Po tym okresie, aby działać zgodnie z prawem, wszystkie platformy będą zobowiązane posiadać takie zezwolenie i przestrzegać regulacji w zakresie ochrony inwestorów i szczegółowych wymogów organizacyjnych. 

Od ponad roku do Urzędu KNF wpływają wnioski o wyjaśnienie zasad i wymogów prawa dla platform. Wiele zapytań pochodzi także od spółek, które dopiero planują rozpocząć działalność jako platformy crowdfundingowe. W trakcie tych roboczych kontaktów często wyłania się obraz całkowitego niezrozumienia obowiązków i zasad działania platform crowdfundingowych. Dlaczego? Ponieważ crowdfunding często kojarzy się z prostą, niewymagającą działalnością, do prowadzenia której wystarczy odpowiedni marketing i mniej lub bardziej precyzyjnie określony cel inwestycyjny. Tak funkcjonowały popularne zbiórki na różne cele społeczności zaangażowanych w określoną aktywność czy to biznesową czy to bardziej społeczną. Tymczasem crowdfundingowi w wydaniu regulowanym bliżej do działalności maklerskiej niż do niczym nieskrępowanej wolności prowadzenia biznesu. 

Niektóre podmioty, które planowały złożyć wniosek o zezwolenie, po zapoznaniu się z wymogami dla tego rodzaju działalności, rezygnowały z prowadzenia takiego projektu biznesowego. Podczas analizy wniosków, które są już procedowane przez UKNF, dostrzegamy kilka zagadnień, z którymi platformy mają najwięcej trudności. Należą do nich wymogi dotyczące opisów procedur i zasad wymaganych w programie działania i w odniesieniu do zasad świadczenia usług płatniczych. Na etapie przygotowania wniosku, jak widzimy, wątpliwości wnioskodawców budzą również wymogi w zakresie dysponowania ostrożnościowymi środkami ochrony w odpowiedniej wysokości. A jest to jeden z ważniejszych elementów bezpieczeństwa i stabilności dla inwestujących w ten sposób. 

O czym pamiętać?

Przede wszystkim o tym, że spółki oferowane na platformach to głównie małe podmioty, często w początkowej fazie rozwoju. To nie ulegnie zmianie, nawet gdy platformy będą podlegały nadzorowi. Wiele osób, które inwestują przez crowdfunding może być przekonanych, że innowacyjne pomysły są gwarancją powodzenia biznesu i zawsze przynoszą zyski. Jednak inwestując w firmy bez historii, bez „track record” (w tzw. „start-up”) trzeba pamiętać, że taka inwestycja jest obarczona podwyższonym ryzykiem i może wiązać się ze stratą, często całej zainwestowanej kwoty. Należy mieć świadomość, że część firm może zbankrutować, a tylko niektóre osiągną sukces i przyniosą swoim współwłaścicielom lub pożyczkodawcom godziwe stopy zwrotu. Jest to naturalny proces, związany z konkurencją i ryzykiem w biznesie. Ryzyko niepowodzenia w działalności gospodarczej jest udziałem każdej osoby pożyczającej bądź inwestującej w taką działalność. Nie zniechęcamy, ale ostrzegamy przed pochopnym podejmowaniem decyzji, szczególnie niepoprzedzonych odpowiednią analizą oferty inwestycyjnej.  

______________________
¹Opracowanie własne UKNF na podstawie danych publikowanych przez platformy